We hebben er lang op moeten wachten, maar Intel is eind 2024 met een nieuw chip ontwerp gekomen. Na drie generaties LGA1700 is er nieuwe socket LGA1851 en de nieuwe Intel Core Ultra ‘Arrow Lake’ processor. Een mooi moment om uit te zoeken voor wie deze processor reeks interessant is en er een Kerst PC mee te bouwen.
Wat is er nieuw aan de Intel Core Ultra?
Het meest opvallend en ongetwijfeld het meest ingrijpend is toch wel het afstappen van één grote die naar een ontwerp, waarbij de chip bestaat uit vier afzonderlijke tiles, die door verschillende fabrikanten worden geproduceerd. Intel volgt hiermee AMD en gaat nog weer een stap verder. AMD gebruikt twee compute chiplets en één I/O-chiplet. Intel gebruikt ook een I/O-tile met daarnaast tiles voor compute, de gpu en de SOC.
De compute tile ondersteunt niet langer hyperthreading, maar biedt daarvoor in de plaats efficiency cores die aanzienlijk sneller zijn geworden dan in de vorig generatie.
De gpu tile is sneller geworden door het aantal Xe cores ten opzichte van de UHD770 te verdubbelen naar vier en het aantal execution units te verhogen naar 64.
De soc tile omvat de geheugencontroller, de npu en de media- en display functies. Er kunnen nu vier 4k beeldschermen worden aangesloten en zowel Displayport 2.1 als HDMI 2.1 worden ondersteund.
De standaard ondersteunde geheugensnelheid is verhoogd naar 6400Mhz. Met speciale CuDimms en een onboard geheugen clockdriver wordt zelfs 8400Mhz ondersteunt. Diverse moederbord fabrikanten hebben deze memory modules al op hun support pagina staan. De npu biedt ondersteuning bij AI-berekeningen.
Een belangrijke inhaalslag maakt Intel met het aanbieden van 20 PCIe5.0 lanes, zodat zowel een PCIe5.0 x16 videokaart als een PCIe5.0 x4 M2 SSD met maximale snelheid mogelijk zijn. Intel Core Ultra is daarmee weer op gelijke hoogte met AM5. Ook twee Thunderbolt4 aansluitingen behoort tot de mogelijkheden. Vanuit de cpu zijn verder nog vier PCIe4.0 lanes beschikbaar voor een PCIe4.0 M2 SSD. Vanuit de chipset zijn er maximaal 24 PCIe4.0 lanes voor meer M2 sloten.
Welke cpu’s zijn er?
Bij de introductie zijn er een Ultra 5 245K, een Ultra 7 265K en een Ultra 9 285K. Van alle modellen zijn er ook varianten zonder interne gpu, te herkennen aan de volgletters ‘KF’.
Als pure gaming cpu delft de Ultra 5 245K het onderspit in de vergelijking met een AMD 9700X. Maar voor allround gebruik is Ultra 5 245K wel interessant. De 6 performance cores en 8 snelle efficiency cores doen het goed in zwaardere toepassingen. Ook de snelle interne gpu kan een voordeel zijn. Een prima cpu dus voor photoshop of Autocad gebruikers.
De duurdere Ultra 7 265K hoeft nog niet te concurreren met de momenteel erg dure AMD 7800X3D en 9800X3d. Door de 8 performance cores en 12 snelle efficiency cores is deze vaak sneller dan een 9700X of 9900X. Door het ontbreken van twee compute chiplets is er minder overhead en presteert de cpu gemiddeld beter. Ook is Intel erg sterk in AI-toepassingen. Ryzen 9000 is in AI ook sterk verbetert ten opzichte van Ryzen 7000.
Het topmodel Ulta 9 285K is zoals zo vaak een lastig verhaal. De 4 extra efficiency cores ten opzichte van de 265K rechtvaardigen rationeel gezien natuurlijk geen 50% meerprijs. De 285K moet door zijn hoge prijs ook concurreren met de 16-core 7950X en 9950X en dat lukt eigenlijk alleen in Adobe Premiere Pro en AI toepassingen.
Intel Kerst PC 2024
| Categorie | Product | Prijs |
|---|---|---|
| Processors | Intel Core Ultra 7 265K | € 399,- |
| Moederbord | ASRock Phantom Gaming Z890 Riptide WiFi | € 312,69 |
| Videokaart | Inno3D GeForce RTX 4080 SUPER X3 OC | € 1.125,- |
| Behuizing | Corsair 6500X Zwart/Walnoot | € 259,- |
| Waterkoeling | Corsair Nautilus 360 RS ARGB Zwart | € 139,- |
| 6 extra fans | Corsair RS120 ARGB Triple Pack Zwart, 120mm | € 79,- |
| Geheugen intern | Patriot Viper Venom PVV564G640C32K | € 189,- |
| Voeding | Corsair RM850x (2024) | € 124,- |
| Solid state drive | Kingston KC3000 2TB | € 134,90 |
| Totaal | Intel Kerst PC 2024 | € 2.762,39 |
Behuizing
Fractal komt de eer toe om een nieuwe trend succesvol neer te zetten met het gebruik van hout in een behuizing. De Fractal North ontving hiervoor een reddot design award. Succes trekt volgers aan en dus bieden ook andere merken inmiddels behuizingen met hout accenten.
De North heeft bij een high-end build nog wel enkele beperkingen (AIO-koeler bovenin, korte voedingen, lengte videokaart) die Sharkoon heeft opgelost met de C70M. Inmiddels heeft Fractal ook een grote North XL geïntroduceerd, waarin de beperkingen zijn weg genomen.
Antec heeft met de C8 Wood een tweekamer behuizing uitgebracht en Corsair de overtreffende trap met de 6500X die we voor de kerst PC hebben gekozen.
De Corsair 6500X is in vele kleurcombinaties leverbaar en ook in varianten met ARGB fans. De gekozen zwart/walnoot combinatie is zonder fans, daarom zijn twee 3-pack Nautilus fans toegevoegd.
Er is ruimte voor drie 360-radiatoren en in totaal tien 12cm fans. Ook 14cm fans zijn op veel plaatsen mogelijk. Aan de bovenzijde zit een USB Type-C aansluiting en 4x een USB3.0 aansluiting (3.2 Gen1) en moederborden tot en met EATX formaat worden ondersteund.
Er is een inbouwmogelijkheid voor 2x 3,5” en 2x 2,5” HDD’s. De videokaart mag maximaal 40cm lang zijn, de voeding maximaal 22,5cm diep en de cpu-koeler maximaal 19cm hoog.
Processor
Zoals in de openingspost al aangegeven is de 265K met 8 cores en 12 efficiency cores eigenlijk het meest interessant uit de nieuwe Intel Core Ultra lijn. Hij is momenteel goedkoper dan de AMD 9900X. Voor gaming zijn de AMD processors met extra cache (X3D), zoals de 7800X3D en 9800X3D sneller, maar ook veel duurder. Op een 4k resolutie is zelfs met een RTX4090 videokaart de videokaart meestal de grootste bottleneck en zijn de verschillen klein, zie Techpowerup (4k)
Intel heeft winst geboekt op andere vlakken (Pugetsystems):
De Ryzen 9900X blijft echter een geduchte concurrent en is bijvoorbeeld sneller in Photoshop en After Effects.
Moederbord
Het ASRock Z890 Riptide WiFi moederbord ondersteunt vanuit de cpu een Gen5 en Gen4 M2 slot en vanuit de chipset nog drie Gen4 M2 sloten en 4x Sata3 aansluitingen. Op het I/O panel zit een HDMI aansluiting, twee Thunderbolt4 aansluiting, diverse USB aansluitingen en een optische SPDIF uitgang. ASRock biedt als een van de weinige merken twee interne USB3.0 headers die de Corsair behuizing nodig heeft. Qua netwerk zit er een Killer 2,5Gb Lan poort op en wifi-7.
De stroomvoorziening is extreem met een 18+1+1 VRM design met 80A Vcore powerstages en grote passieve koelblokken. De Riptide is onderdeel van de Phantom Gaming serie en heeft op diverse plaatsen regelbare verlichting die met ASRock Polychrone SYNC software kan worden aangestuurd. Er zitten drie adressable RGB fan headers (5V), een enkele RGB header (12V) en acht fan headers voor cpu, casefans, AIO-pomp en waterpomp. De interne header voor front USB-C is een snelle 20Gb/s aansluiting.
Videokaart
Een RTX4090 presteert in gpu rendering uitstekend, maar is door zijn hoge prijs nooit een aanrader geweest. Met de RTX5000 kaarten op komst kiezen we voor een RTX4080 Super die de helft kost van een RTX4090. Voor casual gaming op 4k voldoet die prima en die heeft ook een flink aantal cuda cores voor gpu rendering.
De INNO3D GeForce RTX 4080 SUPER X3 OC is 328 mm lang en 62 mm dik. De € 10,- meerprijs ten opzichte van de 40mm dikke Inno3D non-OC uitvoering is een nobrainer. De drie 98mm fans hebben geen verlichting, alleen aan de zijkant is verlichting te zien. Er zit één HDMI 2.1a aansluiting en drie keer een Displayport 1.4a aansluiting op.
De videokaart heeft een backplate, een stevige 3-slots montagebeugel en wordt geleverd met een instelbare beugelstandaard om de kaart te ondersteunen en doorbuigen te voorkomen. Er zit een 12+4 pins connector op voor stroom, maar een 3x 8-pins adapterkabel wordt meegeleverd.
Waterkoeling
Corsair levert al heel lang goede AIO-koelers, dus hebben we bij de Corsair behuizing ook gekozen voor een Corsair AIO-koeler. Corsair biedt sinds kort fans aan, waarvoor geen iCUE nodig is, maar die gewoon via de software van je moederbord aangestuurd kunnen worden.
Met 5jaar garantie kiezen we dan ook voor de NAUTILUS 360 RS ARGB Liquid CPU Cooler. Om de hoeveelheid kabels te verminderen kunnen de fans onderling doorgelust worden (daisy chaining). Er is ook een zero rpm stand, zodat de fans geluidloos zijn bij lage belasting.
Geheugen
Voor gaming is 32Gb genoeg, maar bij de software waar Intel excelleert is 64gb soms nuttig en met de gedaalde DDR5 prijzen ook geen belemmering. Intel ondersteunt wat beter snel geheugen en daarom kiezen we een goedkoop 6400CL32 Patriot Viper Venom setje.
Opslag
PCIe5.0 is nog altijd de forse meerprijs niet waard, dus we blijven bij een enkele 2Tb PCIe4.0 SSD. Voor content creation, waarbij vaak veel wordt geschreven, is cache nuttig. Daarom evenals vorig jaar de Kingston KC3000. Het storage gebruik verschilt per applicatie, dus soms is het nuttig om een extra scratch disk te gebruiken. Het storage gebruik ligt bij videobewerking hoog, maar met de huidige prijzen adviseren we om tot 4Tb een SSD te gebruiken. Zowel stil, snel als zuinig.
Zie voor een review van de KC3000: Techpowerup.
Voeding
In 2024 heeft Corsair weer een waardige opvolger van de RMX uitgebracht. Het 2024 model voldoet aan de nieuwste ATX3.1 specificaties die pieken van 150% kan opvangen en beschikt uiteraard over de 12+4 pins connector die de RTX4080 Super nodig heeft.
In deze Corsair tweekamer behuizing, waarbij de voeding gekanteld wordt gemonteerd is de oudere Corsair Shift ongeschikt. De kabels zitten dan ter hoogte van de AIO-koeler.
Uniek aan de Corsair RM850x (2024) is de met een draaiknop instelbare zero fan modus. De Gold voeding wordt door CWT geproduceerd en heeft 10jaar garantie, zie voor een review: Kitguru.
Kerst PC 2024 Randapparatuur
| Categorie | Product | Prijs |
|---|---|---|
| Monitor | MSI MAG 323UPF Zwart | € 547,42 |
| Toetsenborden | Logitech G915 X, Tactile, Qwerty US | € 169,- |
| Muis | Logitech MX Master 3S Grafiet | € 84,50 |
| Gaming muis | Logitech G502 X Plus Zwart | € 109,- |
| Totaal | Randapparatuur 2024 | € 909,92 |
Monitor
De MSI MAG 323UPF is eind 2023 op de markt gekomen en is een snelle 4k monitor met een 160Hz refreshrate (via Displayport) en 1ms reactiesnelheid. Er zit een vlak IPS HDR600 IPS paneel in met 8-bits + FRC (10-bits) kleurdiepte. Zowel Adobe RGB (93,6%) als DCI-P3(95%) worden weergegeven.
De monitor is uiteraard in hoogte verstelbaar, draaibaar en kantelbaar en heeft ingangen voor Displayport, 2x HDMI(2.1) en USB Type-C. De USB Type-C port kan 90W leveren om een laptop op te laden. Er zit een KVM switch op met 3x USB uitgangen.
Hoewel MSI de monitor positioneert als gaming monitor is het eigenlijk een jack of all trades. De 4k resolutie komt op het 32” formaat beter tot zijn recht als op 28”. Je koppelt er makkelijk een laptop aan en dan heb je een groot werkoppervlak, geen externe oplader nodig en je kunt je eigen randapparatuur blijven gebruiken. Alleen voor professionele fotobewerking zijn er betere alternatieven.
Voor een review en meer foto’s zie TweakTown, Geekawhat of Techtesters (NL).
Toetsenbord
Hoewel er een aantal nieuwe merken zijn bijgekomen op de Nederlandse markt valt het aanbod van de gevestigde merken toch wat tegen. Uiteindelijk uitgekomen bij de Logitech G915 X.
Een mooi toetsenbord dat zowel met tactile als linieaire switches leverbaar is. Vanwege het allround karakter van de Kerst PC gekozen voor de Tactile variant. Wat direct opvalt is dat het toetsenbord erg dun is voor een mechanisch toetsenbord. Het ontbreken van een polssteun is dan ook minder een gemis. De actuatiekracht is 45g en dat is hetzelfde als van Cherry MX braun en blue switches. Verder erg compleet met macro toetsen, een volume draaiknop, media toetsen en RGB verlichting. Zie voor een review: Rtings.
Muis
Een allround muis kiezen is een lastig dilemma, daarom geven we hier twee opties. Voor de gamer georiënteerde gebruiker de draadloze Logitech G502 X Plus. Deze heeft een Hero sensor van 25.600 dpi en 11 knoppen, zie voor een review: Tweakers.
Voor office en content creation de draadloze Logitech MX Master 3S. Deze heeft een instelbare darkfield sensor van 200 tot 8.000 dpi. Dankzij het gebruik van bluetooth is er ook geen dongel nodig. Er zitten 7 knoppen op inclusief ondersteuning voor zijwaarts scrollen. Zie voor een review: Domotiseren.
Kerst PC oude jaren
Sinds 2021 publiceert Techfora jaarlijks een Kerst PC. Zie voor de vorige edities:
