[Sticky] TECHFORA SSD Advies

De diversiteit is bij SSD’s veel groter, dan bij de HDD’s. Er zijn verschillende standaarden en productietechnieken en veel merken die controllers en chips inkopen van verschillende fabrikanten. Tijd dus om uit te leggen wat er te koop is en waar je op moet letten.

SATA versus Nvme
SATA en Nvme zijn twee verschillende protocollen, maar worden ook geleverd met verschillende aansluitingen. SATA SSD’s zijn er in twee uitvoeringen:

SATA III is de meest actuele SATA-versie die ook al vele jaren wordt gebruikt voor HDD’s en maakt een maximale snelheid mogelijk van 600MBps.

NVMe (Non Volatile Memory Express) is de standaard voor SSD’s met een PCIe-aansluiting en maakt veel hogere snelheden mogelijk. De standaard wordt nog steeds door ontwikkeld en er zijn dus al vele generaties geweest:
PCIe 3.0 x2 (Gen2: vrijwel niet meer leverbaar)
PCIe 3.0 x4 (Gen3: nu nog het meest gangbaar)
PCIe 4.0 x4 (Gen4: Ryzen X570-moederborden waren de eerste moederborden die ondersteuning boden)

Door de vele standaarden ontkom je er meestal niet aan om bij elke nvme SSD die je koopt te controleren of het M2.slot op je moederbord deze SSD ondersteund met de reeds aanwezige hardware. Dat komt omdat moederbordfabrikanten zelf de vrijheid hebben om lanes toe te wijzen aan PCIe-sloten of M2-sloten. Soms is een M2 slot niet beschikbaar als je een bepaald PCIe-slot gebruikt, omdat er dan geen lanes meer beschikbaar zijn. Soms worden de lanes zelfs verdeeld, waardoor de bandbreedte voor je videokaart daalt.
Intel moederborden ondersteunen pas zeer recent PCIe4.0 x4, dus controleer dat goed.

SLC, MLC, TLC en QLC
Geheugenopslag begon met single level cel geheugen (SLC), maar om een hogere opslag tegen lagere kosten te krijgen werd al snel multi level cel (MLC) geïntroduceerd. Bij MLC worden twee bits per cell gebruikt, waardoor de opslagcapaciteit verdubbeld, maar het lezen en schrijven ook preciezer moet gebeuren. Dat kan ten koste gaan van de snelheid en de foutgevoeligheid. Bij triple level cel (TLC) is dezelfde truc nogmaals uitgehaald, evenals bij quad level cel (QLC) geheugen.

3D Nand
Om een volgende stap te kunnen zetten om de storage te vergroten wordt gebruik gemaakt van 3D nand geheugen. Hierbij worden binnen de die geheugencellen gestapeld. De uitdaging daarbij is natuurlijk hoe hoog kan ik stapelen? Het gebruik van BiCS (Bit-Cost Scaling) NAND heeft dan ook al diverse evoluties doorlopen.
BiCS2: 24 lagen
BiCS3: 48 lagen
BiCS3: 64 lagen
BiCS4: 96 lagen
BiCS5: 112 lagen

Stroomuitval en caching
Crucial voorziet zijn mainstream Sata SSD’s al enkele jaren van capacitors om met een klein beetje reststroom writes te kunnen afronden bij een stroomuitval, zodat je SSD niet corrupt raakt. Dat is een mooie feature, maar toch hoor je vrijwel nooit problemen met SSD’s door stroomuitval. Problemen kunnen ook alleen maar ontstaan bij schrijven en niet bij lezen. Echter veel SSD’s maken ook gebruik van caching. De cache wordt echter pas geleegd als de transacties succesvol zijn weggeschreven. Kortom: cache geheugen is ook een nuttige eigenschap bij stroomuitval.
Caching wordt echter vaak om andere redenen toegepast. Bij TLC-geheugen en vooral QLC-geheugen kan SLC-cache vaak een korte boost geven aan je lees- en schrijfsnelheden. QLC-geheugen heeft altijd een kortere levensduur (TBW), die door het gebruik van SLC-cache wat kan worden verlengd.

Componenten wisselingen
De ontwikkelingen op SSD gebied gaan hard. Er zijn veel hardware aanbieders en het is een prijsvechtersmarkt geworden. Gedurende de beschikbaarheid van een SSD worden er regelmatig onderdelen als Nand geheugen en controllers gewisseld. Daar kunnen verschillende redenen voor zijn, zoals beschikbaarheid en inkoopvoordelen. Helaas zijn we bij SSD’s nog niet zover dat er dan een nieuw revisienummer of EAN-nummer wordt toegekend. Het gebeurt echter op grote schaal, waarbij SSD-merken die intern kunnen shoppen hier natuurlijk veel minder noodzaak toe hebben.

TECHFORA advies SSD’s
SSD’s worden voor veel verschillende doeleinden ingezet en ook het budget is bepalend van wat er mogelijk is.

Instap SSD’s van 500Gb
In dit segment doe je een goede koop met een PCIe3.0 x4 SSD met TLC-geheugen. Vanaf €53,- koop je al een Western Digital SN550 en voor € 60,- (Tones.be) de snellere Kingston KC2500. Zie voor de kandidaten, allen TLC met 5jaar garantie, het overzicht instap SSD’s.

Midrange SSD’s van 1Tb
In het midrange segment zijn de snellere Gen3 (PCIe3.0 x4) SSD’s het meest interessant. Het prijsverschil met de langzamere Gen3 SSD’s is gering. Het prijsverschil met de Gen4 SSD’s is nog steeds groot en de goedkoopste Gen4 SSD (Adata S50) biedt maar weinig prestatiesvoordeel. Als je voor je gebruik veel writes hebt, denk aan videobewerking, ga dan voor een SSD met cache. Hoewel de Samsung 980 een snelle SSD is voor gamers is er bespaart op cache. Samsung liefhebbers moeten hiervoor uitwijken naar de duurdere 980 PRO of de oudere 970 Evo Plus.

De voorkeur gaat in het midrange segment uit naar de goedkopere Kingston KC2500 die vanaf € 105,- te koop is. Deze heeft een SM2262 controller met 1Gb cache geheugen. Met name bij langdurig schrijven geeft dat een beter performance, zie ook de uitgebreide test van Techpowerup.
Zie voor de overige kandidaten in het segment: midrange SSD’s .

Luxe SSD 2Tb
In de categorie luxe SSD’s laten we ons verleiden door Gen4 (PCIe4.0 x4) SSD’s met een leessnelheid van 7Gb per seconde. Een van de eerste aanbieders op de markt was in 2020 de Western Digital Black SN850 met maar liefst 12 Gb static SLC cache, waardoor de performance bij langdurig schrijven lang wordt vastgehouden. In 2021 kwam de XPG S70 op de markt die aanzienlijk goedkoper is, maar qua prestaties goed vergelijkbaar is. De XPG is marginaal sneller bij consumententoepassingen, terwijl de WD beter presteert bij zakelijke toepassingen. Vreemd genoeg ontbreekt ondersteuning voor AES 256-bit ecncryptie bij WD. Voor een review, zie Toms Hardware.

De bekendste Gen4 SSD is misschien wel de Samsung 980 Pro. Tijdens black Friday waren er tijdelijk leuke aanbiedingen, maar inmiddels is deze met een vanafprijs van € 340,- gewoon duur. Samsung biedt voor hobbyisten wel een goedkopere OEM-uitvoering (PM9A1). Daarbij ontbreekt de fabrieksgarantie (garantie van de verkopende partij is er uiteraard wel), maar belangrijker er is ook geen officiële driver support, dat mag je zelf uitzoeken. De PM9A1 is getest door Tweakers .
Tenslotte biedt Seagate nog de 530 met een onwaarschijnlijk hoge TBW, echter met een vanafprijs van € 375,- prijst deze zich ook uit de markt.

Een algemeen aandachtspunt bij Gen4 SSD’s is wel de hogere temperaturen. Gebruik ze daarom altijd in combinatie met een heatspreader.

De voorkeur in het luxe segment gaat naar de XPG S70 2Tb die goede prestaties levert in de belangrijke consumententoepassingen. De XPG wordt vanaf € 253,- ook geleverd met een heatspreader die bij WD, Samsung en Seagate duur moet worden betaald. Aannemelijk is dat een heatspreader die in de fabriek op de SSD is gemonteerd een betere koeling geeft dan de ‘design’ afdekking die bij moederborden wordt geleverd. Ter vergelijk een review van de XPG door Toms Hardware en de belangrijkste kandidaten in het segment luxe SSD’s.

Upgrade met SATA-SSD
Heb je geen vrije M2-sloten meer op je moederbord of wil je je PC stiller maken door je HDD te vervangen, dan zijn er ook prima Sata-SSD’s te koop. De goedkoopste SSD’s per Gb zijn momenteel de Samsung 870 QVO en Crucial BX500, beide met QLC-geheugen en 3jaar garantie. De prijs heeft ook een keerzijde, namelijk dat de performance bij schrijven in real-life flink tegenvalt, zoals door Techpowerup is aangetoond. Het advies voor een Sata-SSD is daarom de Crucial MX500 met TLC-geheugen en 5jaar garantie. De MX500 biedt consistente prestaties en daarnaast AES 256-bit encryptie en een buffergeheugen bij stroomuitval.